Thực trạng lấn chiếm lòng lề đường ở nước ta hiện nay

1. Lấn chiếm lòng lề đường là gì?

Lần chiếm lòng lề đường là một trong những hành vi vô cùng phổ biến hiện nay, gây ảnh hưởng nhiều đến trật tự an toàn giao thông, người thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này trước hết cần xác định rõ thế nào là vi phạm hành chính và những hành vi nào bị coi là lấn chiếm lòng đường.

2. Thực trạng lấn chiếm lề đường, lấn chiếm vỉa hè ở nước ta hiện nay:

– Vỉa hè hay lối đi bộ là phần đường đi bộ dọc bên cạnh một con đường. Thông thường, vỉa hè sẽ nhô cao hơn so với phần đường đi tùy theo mức độ và thường được ngăn cách với phần đường bằng lề đường.

– Lòng đường là phần đường đi lại dành cho các phương tiện tham gia giao thông.

Vỉa hè và lòng đường là nơi dành cho người đi bộ di chuyển. Nó vừa đảm bảo an toàn cho người đi bộ, vừa tránh tình trạng chen lấn, gây ách tắc giao thông. Tuy nhiên, công dụng vốn có của nó ngày càng bị sử dụng trái với mục đích ban đầu. Các hàng nước, cơ sở kinh doanh ăn uống lần lượt ra đời, xâm lấn diện tích vỉa hè. Thậm chí, tại nhiều nơi, vỉa hè không còn diện tích cho người đi bộ di chuyển, người ta phải di chuyển xuống lòng đường. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn giao thông, tính mạng của người tham gia giao thông, cũng như cảnh quan đô thị, đường phố Việt Nam. Tại các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động buôn bán này diễn ra ngày càng phổ biến. Cách mấy mét lại có một hàng nước. Các hàng nước, cơ sở kinh doanh buôn bán, này không chỉ bán nước mang về thông thường, mà còn được kê bàn ghế. Điều này chiếm rất nhiều diện tích, khiến người đi bộ không còn chỗ để di chuyển.

– Hành vi lấn chiếm lòng đường, lấn chiếm vỉa hè mang đến những tác hại cụ thể sau đây:

+ Nó làm mất đi diện tích di chuyển cho người đi bộ. Công dụng chính của vỉa hè là làm lối đi riêng cho người đi bộ. Đặc biệt trong bối cảnh giao thông với số lượng phương tiện di chuyển ngày càng nhiều hiện nay, lối đi của người đi bộ bị hạn chế. Vậy nên, khi vỉa hè bị lấn chiếm, người đi bộ sẽ không có lối đi. Hay nói cách khác, việc xâm lấn lòng đường, vỉa hè là xâm hại trực tiếp đến lợi ích của người đi bộ.

+ Lấn chiếm lòng đường, lấn chiếm vỉa hè gây ảnh hưởng lớn đến mỹ quan đô thị và trật tự an toàn xã hội. Xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông là một trong những nhiệm vụ, mục tiêu quan trọng mà Nhà nước Việt Nam hướng tới, nó tạo nên cảnh quan đô thị cho các địa phương. Vậy nên, việc lấn chiếm lòng đường, lề đường sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan đô thị.

+ Công tác quản lý trật tự công cộng của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ gặp khó khăn rất nhiều. Thông thường, việc lấn chiếm vỉa hè, lòng đường nhằm phục vụ cho việc kinh doanh, buôn bán. việc buôn bán này không được đăng ký kinh doanh. Do đó, công tác quản lý, siết chặt hoạt động kinh doanh của người dân của cơ quan chức năng sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

3. Xử phạt vi phạm hành chính hành vi lấn chiếm lòng lề đường?

Thực tế hiện nay lòng lề đường đang bị lấn nghiêm nghiêm trọng. Nếu không được sử dụng vào các mục đích kể trên thì đều là vi phạm và sẽ bị xử lý vi phccạm hành chính.

Tại Điều 12 Nghị định 46/2016 quy định về mức xử phạt hành chính đối với hành vi lấn chiếm lòng lề đường như sau:

Phạt tiền từ 1- 2 trăm nghìn đồng đối với cá nhân và từ 2 – 4 trăm nghìn đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi sau:

Bán hàng rong hoặc bán hàng hóa nhỏ lẻ khác trên lòng đường đô thị, trên vỉa hè các tuyến phố có quy định cấm bán hàng;
Phơi thóc, lúa, rơm, rạ, nông, lâm, hải sản trên đường bộ; đặt máy tuốt lúa trên đường bộ.

Phạt tiền từ 3 – 4 trăm nghìn đồng đối với cá nhân và từ 6 – 8 trăm nghìn đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi sau:

Sử dụng, khai thác tạm thời trên đất hành lang an toàn đường bộ vào mục đích canh tác nông nghiệp ảnh hưởng đến an toàn công trình đường bộ và an toàn giao thông;
Trồng cây trong phạm vi đất dành cho đường bộ làm che khuất tầm nhìn của người điều khiển phương tiện giao thông;
Chiếm dụng dải phân cách giữa của đường đôi làm nơi: Bày, bán hàng hóa; để vật liệu xây dựng;
Họp chợ, mua, bán hàng hóa trong phạm vi đất của đường bộ ở đoạn đường ngoài đô thị;
Đổ rác, xả nước ra đường bộ không đúng nơi quy định.

Phạt tiền từ 5 trăm nghìn – 1 triệu đồng đối với cá nhân và từ 1 – 2 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi sau:

Sử dụng đường bộ trái quy định để tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, diễu hành, lễ hội;
Dựng cổng chào hoặc các vật che chắn khác trái quy định trong phạm vi đất dành cho đường bộ gây ảnh hưởng đến trật tự, an toàn giao thông đường bộ;
Treo băng rôn, biểu ngữ trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ gây ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông đường bộ;
Đặt, treo biển hiệu, biển quảng cáo trên đất của đường bộ ở đoạn đường ngoài đô thị
Chiếm dụng dải phân cách giữa của đường đôi làm nơi để xe, trông, giữ xe;
Sử dụng trái phép đất của đường bộ ở đoạn đường ngoài đô thị làm nơi sửa chữa phương tiện, máy móc, thiết bị; rửa xe, bơm nước mui xe gây ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông đường bộ.

Phạt tiền từ 2 – 3 triệu đồng đối với cá nhân và từ 4 – 6 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi sau:

Dựng rạp, lều quán, cổng ra vào, tường rào các loại, công trình tạm thời khác trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ;
Sử dụng trái phép lòng đường đô thị, hè phố để: Họp chợ; kinh doanh dịch vụ ăn uống; bày, bán hàng hóa; sửa chữa phương tiện, máy móc, thiết bị; rửa xe; đặt, treo biển hiệu, biển quảng cáo; xây, đặt bục bệ; làm mái che hoặc thực hiện các hoạt động khác gây cản trở giao thông;
Chiếm dụng lòng đường đô thị hoặc hè phố dưới 05m2 làm nơi trông, giữ xe;
Chiếm dụng phần đường xe chạy hoặc lề đường của đường ngoài đô thị dưới 20m2làm nơi trông, giữ xe.

Phạt tiền từ 4 – 6 triệu đồng đối với cá nhân và từ 8 -12 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi sau:

Đổ, để trái phép vật liệu, chất phế thải trong phạm vi đất dành cho đường bộ;
Tự ý đào, đắp, san, lấp mặt bằng trong: Hành lang an toàn đường bộ, phần đất dọc hai bên đường bộ dùng để quản lý, bảo trì, bảo vệ công trình đường bộ;
Tự ý gắn vào công trình báo hiệu đường bộ các nội dung không liên quan tới ý nghĩa, mục đích của công trình đường bộ;
Sử dụng trái phép đất của đường bộ hoặc hành lang an toàn đường bộ làm nơi tập kết hoặc trung chuyển hàng hóa, vật tư, vật liệu xây dựng, máy móc, thiết bị, các loại vật dụng khác;
Dựng rạp, lều quán, công trình tạm thời khác trái phép trong khu vực đô thị tại hầm đường bộ, cầu vượt, hầm cho người đi bộ, gầm cầu vượt;
Bày, bán máy móc, thiết bị, vật tư, vật liệu xây dựng hoặc sản xuất, gia công hàng hóa trên lòng đường đô thị, hè phố;
Chiếm dụng lòng đường đô thị hoặc hè phố từ 05m2 đến dưới 10m2 làm nơi trông, giữ xe;
Xả nước thải xây dựng từ các công trình xây dựng ra đường phố;
Chiếm dụng phần đường xe chạy hoặc lề đường của đường ngoài đô thị từ 20 m2 trở lên làm nơi trông, giữ xe.

Phạt tiền từ 6 – 8 triệu đồng đối với cá nhân và từ 12 – 16 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện hành vi chiếm dụng lòng đường đô thị hoặc hè phố từ 10m2 đến dưới 20m2 làm nơi trông, giữ xe.

Phạt tiền từ 10 – 15 triệu đồng đối với cá nhân và từ 20 – 30 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau:

Chiếm dụng lòng đường đô thị hoặc hè phố từ 20m2 trở lên làm nơi trông, giữ xe;
Dựng biển quảng cáo trên đất hành lang an toàn đường bộ khi chưa được cơ quan quản lý đường bộ có thẩm quyền đồng ý bằng văn bản hoặc dựng biển quảng cáo trên phần đất dọc hai bên đường bộ dùng để quản lý, bảo trì, bảo vệ công trình đường bộ.

Phạt tiền từ 15 – 20 triệu đồng đối với cá nhân và từ 30 – 40 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau:

Xây dựng nhà ở, công trình kiên cố khác trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ;
Mở đường nhánh đấu nối trái phép vào đường chính.

Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt tiền nêu trên, cá nhân, tổ chức vi phạm còn bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả sau đây: buộc phải đỡ bỏ các công trình xây dựng trái phép, biển quảng cáo, di dời cây trồng trái phép, thu dọn rác, vật tư, vật liệu, chất phế thải, hàng hóa, máy móc, thiết bị, các loại vật dụng và khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra.

4. Ý nghĩa của biện pháp xử phạt đối với hành vi lấn chiếm lòng lề đường, lấn chiếm vỉa hè mà Nhà nước đưa ra:

Nhà nước đã đưa ra những quy định hết sức chặt chẽ và rõ ràng về việc xử phạt đối với hành vi lấn chiếm vỉa hè, lấn chiếm lòng đường. Những quy định về mức xử phạt mà Nhà nước đưa ra có ý nghĩa, vai trò đặc biệt quan trọng. Cụ thể như sau:

– Việc Nhà nước đưa ra những quy định về biện pháp xử lý giúp vỉa hè được sử dụng đúng với mục đích ban đầu của nó, là phục vụ cho người đi bộ.

– Hiện nay, có rất nhiều trường hợp tai nạn giao thông do người đi bộ phải đi xuống lòng đường do không có lối đi; các phương tiện bị va quẹt do sự xâm lấn lòng đường,.. Những vấn đề này ảnh hưởng và đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân. Do đó, những biện pháp xử lý mà Nhà nước đưa ra mang tính răn đe cao, hạn chế hành vi vi phạm tiếp diễn. Từ đó, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân.

– Biện pháp xử lý thể hiện sức mạnh quản lý của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Nó thể hiện tính quyền lực Nhà nước. Cá nhân vi phạm sau khi được điều chỉnh bởi các chế tài xử phạt của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ tự nhìn nhận lại hành vi của mình, điều chỉnh hành vi, từ đó định hướng hành động một cách tốt hơn.

– Đường sá tạo nên mỹ quan đô thị ở từng địa phương. Do đó, việc hạn chế hành vi xâm lấn vỉa hè, lòng đường giúp mỹ quan đô thị được đảm bảo; tạo nên nét đẹp cho Việt Nam trong mắt người dân cũng như bạn bè quốc tế.

Có khẳng định rằng, Nhà nước đưa ra những quy định cụ thể về việc xử lý hành vi lấn chiếm lòng lề đường, lấn chiếm vỉa hè và mức phạt đối với nó. Những biện pháp xử phạt này mang tính chất răn đe, để cá nhân, tổ chức không còn vi phạm. Vỉa hè là phần đường dành cho người đi bộ, nó tạo nên mỹ quan cho giao thông Việt Nam. Việc lấn chiếm để phục vụ cho lợi ích cá nhân gây ảnh hưởng trực tiếp đến việc di chuyển của người dân, gây rối loạn trật tự công cộng. Hơn hết, nếu không đưa ra những biện pháp kịp thời, nghiêm khắc, sẽ khiến những đối tượng xấu chuộc lợi từ tài sản công cộng này.

Thực tế, những nguyên tắc, quy định về việc cấm lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường vào mục đích kinh doanh buôn bán (phục vụ tư lợi cá nhân) cũng như các hình thức xử phạt cần được đẩy mạnh thực hiện. Các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần tăng cường kiểm tra giám sát, đưa ra những biện pháp giải quyết kịp thời để ngăn chặn các hành vi này và xử lý vi phạm thích đáng. Có như vậy, vỉa hè mới được sử dụng với mục đích vốn có của nó; cảnh quan an toàn giao thông mới được đảm bảo. Hơn hết, đó là ý thức tôn trọng tài sản công trong mỗi người dân được duy trì và thực hiện nghiêm chỉnh.